De rol van de zorgverzekeraar: follow the money

In z’n blog voor Zorgvisie wijst Wouter van den Elsen op de toekomstige winst van de zorgverzekeraar m.b.t. de uitvoering van de AWBZ. Maar als je je blog afsluit met ‘tel uit je winst’, dan moet je de rekensom ook compleet maken. 

“De uitvoeringskosten van de AWBZ door de zorgkantoren bedragen nu 1,8 procent. Vergelijk dat eens met de uitvoeringskosten van de zorgverzekeringswet door de verzekeraars: maar liefst vijf procent. Tel uit je winst.” (24-1-2012: zorgvisie, Wouter van den Elsen)

De eerste vraag die je je mag stellen is: waarom moeten die zorgkantoren weg? 

Ik had er persoonlijk niet zoveel last van. De zorgverzekeraars blijkbaar wel. Die willen graag verantwoordelijk zijn voor hun eigen klanten. Om efficiënt en doelmatig zorg in te kopen? Het klinkt te mooi om waar te zijn en dat is het ook. De zorgverzekeraar is geen liefdadigheidsinstelling, hoe graag ze dat ook willen doen voorkomen. Het is een commercieel bedrijf. Die willen graag winst maken. Het meest recente cijfer: 2,7 miljard winst.

De volgende vraag is: wat is de zorgverzekeraar van plan?

Als je graag je eigen klanten wilt bedienen, dan is er maar één goed antwoord mogelijk: dan wil je je eigen klanten nog iets extra’s verkopen, en de resultaten daarvan wil je natuurlijk wel op je eigen bankrekening bijschrijven. Als alles hetzelfde blijft, is deze exercitie (reorganisatie zorgkantoren) namelijk te duur. Dat extra product heet: de aanvullende AWBZ verzekering. Daar wordt allang voorzichtig over gerept via teksten als: ‘voor een glaasje wijn bij het eten’ (Buitenhof: Jet Bussemaker - PvdA)

Tel uit je winst?

2,7 miljard winst, opgehaald voor de Zorgverzekeringswet en de aanvullende Zorgverzekeringswet. Voor het uitvoeren van de AWBZ worden uitvoeringskosten in rekening gebracht (ca. 400 miljoen), maar daar wordt NOG geen winst op gemaakt. Voorzichtige voorspelling voor de uitvoering van de aanvullende AWBZ verzekering:

‘het glaasje wijn van Jet’: op termijn ca. 1 miljard. Per Nederlander: €221 per jaar. Aan een gemiddeld gezin met twee kinderen verdient de zorgverzekeraar straks bijna 900 eu per jaar. Schoon aan de haak.

Krokodillentranen CDA: ‘De AWBZ blijft bestaan voor langdurige zorg.’

‘Kiezen en verbinden’ heet het rapport van het ‘Strategisch Beraad’ van het CDA. Een van de hoofdpunten in hun hoofdstuk over houdbare gezondheidszorg is dat de AWBZ blijft bestaan voor langdurige zorg. Het is zo’n zinnetje waar je gemakkelijk overheen leest. Het is zelfs een zinnetje waarbij je goedkeurend kunt knikken. Je kunt je ook het volgende afvragen: Hoezo? Was dat een vraag dan? Is dat zo’n existentiële vraag dat het CDA hardop hierover een duidelijke keuze moest maken? Sinds wanneer eigenlijk? 

De VVD en de PVDA willen sinds ca. 1994 heel graag af van de AWBZ en daar zijn ze gewoon maar mee begonnen. Rapporten en teksten als ‘het toekomstbestendig maken van de AWBZ’ zijn pijnlijk beledigend als je weet dat onze duurbetaalde premies, buiten ons om, misbruikt zijn voor het verwezenlijken van politieke idealen. 

Zowel de AOW als de AWBZ premies zijn vanaf 1994 systematisch afgeroomd en dat deel is gebruikt voor andere doeleinden dan de wet voorschrijft. Dit is de betalende klanten van deze verzekeringen (het Nederlandse volk) overigens nooit expliciet medegedeeld. Over de AOW is een flinke maar bovenal openbare discussie gevoerd: die moet blijven bestaan. Zo niet over de AWBZ. Dat balletje over een andere toekomstige vorm van de AWBZ is wel opgegooid, maar het is nooit geland. Behalve in financiële zin dan. In 1994 ‘zijn ze alvast maar begonnen’. De premie werd en wordt jaarlijks vastgesteld, en ondanks de wettelijke verplichting dat dit geld uitgegeven dient te worden aan de AWBZ (geoormerkt geld), gebeurt dit al ruim 15 jaar niet meer. Dan kun je inderdaad terecht roepen dat de AWBZ niet meer houdbaar is. Maar dat komt niet door de vergrijzing, het komt ook niet door de crisis. Het is een politieke keuze geweest. 

Een hartenkreet als ‘De AWBZ blijft bestaan voor langdurige zorg’ is er eentje voor de bühne. Het CDA zat in de zaal toen dit gebruik is ontstaan. Het CDA zat nota bene aan het roer toen dit onwettige gedrag zich in een nieuw belastingsysteem heeft vertaald. Vanaf vandaag mag je erop rekenen dat elk idee van het CDA om de AWBZ toekomstbestendig te maken, een direct Christelijk Democratisch Appel op onze portemonnee is. 

Euro is gefinancierd met AWBZ premies

Het is 1996 en Nederland dient te voldoen aan de eisen van de Europese Monetaire Unie. Niet genoeg punten? Geen toetreding, geen euro. Griekenland heeft laten zien dat die normen met enige elastisticiteit gehanteerd konden worden, maar niet door minister Zalm.

Toch hebben we iets gemeen met Griekenland. Dat laatste land heeft Europa bedonderd, en Nederland heeft z’n eigen burgers bedonderd. Je bent een klein land, en als je groter wilt lijken dan je bent, ga je gewoon op de kop van je eigen mensen staan. Geen onbekend verschijnsel in Nederland.

Om lid te kunnen worden van de EMU, moest een land voldoende inkomen hebben. De sociale premies en de belastingen werden in Nederland van oudsher gescheiden. De premies waren bestemd voor de bijbehorende verzekeringen. Die kwamen slechts voor een klein deel op het huishoudboekje (Miljoenennota) van de staat terecht. Op de miljoenennota stond dan ook keurig: ontvangsten van het Rijk en van de Sociale fondsen. Omdat de inkomsten van de fondsen niet meetelden voor het inkomen van het Rijk, was Nederland te ‘arm’ om mee te mogen spelen voor de euro.

Om dat op te lossen heeft minister Zalm een rekening geopend op naam van de staat. Voortaan kwamen de sociale premies eerst bij de staat terecht. Probleem opgelost, zou je denken. Op papier waren we nu in een klap een stuk rijker geworden. Maar ja, als je dat geld op je eigen rekening parkeert... en je hebt ook nog last van een begrotingstekort, dan is het natuurlijk bijzonder verleidelijk om met je vingers een greep in de kas te doen. En nog een keer, en nog een keer en uiteindelijk noem je die praktijken: fiscaliseren. Dat klinkt stukken beter dan diefstal maar het is hetzelfde.

Op naar de AWBZ:

Pijnlijk: men had geen idee waar het geld naartoe ging. De Zalmnorm werd ingesteld: elk departement krijgt een afgesproken bedrag en als je je eigen begroting niet rond krijgt, ga je maar met de pet rond, zolang je maar niet bij Zalm aanklopt. Zo kwam er een plafond aan de uitgaven voor de AWBZ. Zelfs als daar iets voor te zeggen was, weet je als bestuurder ook dat de bevolking straks meer gebruik moeten maken van de door hun duur betaalde verzekering. Dan ben je niet alleen kortzichtig als bestuurder, maar ook puur slecht als je jaarlijks met je vingers in de kas blijft graaien. 

De andere oplossing was een vermogensfonds geweest: sparen voor de toekomst. De kas is leeg. Je hebt dus in 1996 al besloten om Nederland gewoon door te laten betalen voor een verzekering waarvan je weet dat hij niet gaat uitkeren.  

En wat doen wij? Niks. We sputteren een beetje. Blijkbaar vinden wij het heel normaal dat de hoogste bazen in Nederland op ons hoofd gaan staan. Dan moet je ook niet zeuren als je pijn krijgt.